JESU ENDETIDSTALE
(Matt. 24-25,  Mark. 13 og Luk. 21)
 

Bibelsitat er henta frå Norsk bibel 88 med løyve.

​

Det er fleire ulike syn på dette med endetida. Dei fleste av oss, uavhengig av læresyn, er likevel til ein viss grad samde i at den tida vi lever i er ei misjonstid der evangeliet skal forkynnast for alle folkeslag.

​

 

Han som var og som er og som skal koma igjen

I Jesu endetidstale talar Jesus fylt av Guds Ande. Profetorda hans er drivne fram av Den Heilage Ande. Likevel er det ikkje med Jesus som med profetane. I Hebr. 1:1-3 står det: 

​

Etter at Gud i fordoms tid mange gonger og på mange måtar hadde tala til fedrane gjennom profetane, har han no i desse siste dagar tala til oss gjennom Sonen. Han har han sett som arving til alle ting. Ved han har han òg skapt verda. Han er avglansen av Guds herlegdom og biletet av hans vesen, og han held alle ting oppe ved sitt mektige ord. Etter at han hadde fullført reinsinga for syndene våre, sette han seg ved høgra handa åt Majesteten i det høge.

​

I Joh. 1:1-4 samt v. 14 står det slik: 

​

I opphavet var Ordet, og Ordet var hjå Gud, og Ordet var Gud. Han var i opphavet hjå Gud. Alt vart til ved han, og utan han vart ikkje noko til av alt som har vorte til. I han var liv, og livet var ljoset åt menneska.

 

Og Ordet vart kjøt og tok bustad hjå oss, og vi såg herlegdomen hans, ein herlegdom lik den ein einboren Son har frå Far sin, full av nåde og sanning. 

​

Her skal vi merke oss det som står om at læresveinane «såg herlegdomen hans, ein herlegdom lik den ein einboren Son har frå Far sin». Dette er viktig for vår forståing av Jesu endetidstale. I Matt 16:27-17:2 står det forklart slik:

​

For Menneskesonen skal koma i herlegdomen åt Far sin saman med englane sine, og då skal han gje kvar ein att etter gjerningane hans. Sanneleg seier eg dykk: Somme av dei som står her, skal ikkje smaka døden før dei ser Menneskesonen koma i sitt rike. Seks dagar etter tok Jesus med seg Peter, Jakob og Johannes, bror hans, og førde dei opp på eit høgt fjell, der dei var åleine. Og han vart forklåra for augo deira. Andletet hans skein som sola, og kleda hans vart kvite som ljoset.

​

Omsettinga her er svak på nokre punkt. For i fylje grunnteksta er Matt. 16:28 og Matt. 17:1 knytt saman med eit og (gr. kai). Dette er for å peike på at oppfyllinga av v. 28 skjer i frå Matt. 17:1 og utover. Vers 27 er utelukkande ein referanse til endetida, til Herrens atterkome, til den store dommens dag. Det står også at læresveinane ikkje skulle «smaka døden før dei ser Menneskesonen koma i sitt rike». Ei slik omsetting gir ikkje noko meining reint språkleg. Grunnteksta gir ei anna meining når det står slik: 

​

me (ikkje) geusoutai (smaka) thanatou (døden) heos (før) an (-) idosin (dei har fått sjå) ton (den) huion (sonen) tou (den) anthropou (menneskeutsjåande) erchomenon (framstå, alltid i notid, imperfektum form, noko ein er no) en (i) te (den) basileia (kongelegdom) autou (hans eigen). 

​

Ei meir ordrett omsetting er difor at læresveinane skulle «ikkje smaka døden før dei har fått sjå den Sonen med menneske utsjånad framstå i sin eigen kongelegdom». Nokon tenker seg at dette refererer til v. 27, utelukkande til den herlegdomen han skal openberra seg med når han kjem att. Men tydinga er derimot at læresveinane fekk sjå Jesus i hans eigen herlegdom, slik han verkeleg er, som Guds son. Difor står det slik i Joh. 1:14: «vi såg herlegdomen hans, ein herlegdom lik den ein einboren Son har frå Far sin», altså der på forklåringas berg. Vi skal også merke oss at Jesus tala med Moses og Elias der på berget. I 2. Mos. 34:29 står det om då Moses steig ned igjen frå Sinaifjellet etter sitt møte med Herren: «Men Moses visste ikkje at huda i andletet hans skein fordi Herren hadde tala med han». Difor måtte Moses legge eit dekke over andletet sitt slik at Aron og Israels borna turte å kome nær han. Om Elias står det slik i 2. Kong. 2:11: «Medan dei så gjekk og tala saman, kom det brått ei eldvogn og eldhestar og skilde dei frå kvarandre. Og Elias fór opp til himmelen i stormen». Desse to vitna, Moses og Elias, vitnar altså om Herrens herlegdom sett på jorda og i himmelen. Legg merke til skildringa av den himmelske Jesus i Johannes’ openberring (Op. 1:13-16):

 

Og midt mellom ljosestakane var det ein som likna ein menneskeson. Han var kledd i ein fotsid kjortel, ombunden med eit gullbelte under bringa. Hovudet og håret hans var kvitt som kvit ull, som snø, og augo hans som ein logande eld. Føtene hans var lik skinande kopar, som om dei var glødde i ein omn. Og røysta hans var som bruset frå mange vatn. I høgre handa si heldt han sju stjerner, og av munnen hans gjekk det ut eit tvieggja, kvast sverd. Og andletet hans var liksom sola når ho skin i si kraft.

​

Men Jesus framstår ikkje berre i sin Fars herlegdom, for orda han tala er Guds ord. I Hebr. 4:12 står det slik: «For Guds ord er levande og verksamt og kvassare enn noko tvieggja sverd. Det trengjer igjennom heilt til det kløyver sjel og ånd, ledd og merg, og dømer hjartans tankar og råd». I Ef. 6:17 står det også om «Andens sverd, som er Guds ord». I Ef. 1:13 står det slik: «I han har de òg, då de fekk høyra sanningsordet, evangeliet om dykkar frelse, ja, i han har de òg, då de kom til trua, fått Den Heilage Ande til segl, som lova var». Guds ord er også sanningsordet. I Sal. 119:160 står det: «Summen av ditt ord er sanning, og til evig tid står all di rettferds lov ved lag». Jesus kunne difor med rette seie: «Eg er vegen og sanninga og livet» (Joh 14:6). Han er Guds ord, han talar sanningsordet, Guds og Kristi ord (Joh. 1) og ved dette ordet er det vi har fått lovnaden om evig liv (Joh. 3:16). Jesu endetidstale er difor Herrens tale. Og for den som i sanning vil vere Jesu Kristi læresvein, han må legge seg dette på hjartet (1. Pet. 4:11):

 

Om nokon talar, han tale som Guds ord. Om nokon tener, han tene ved den kraft Gud gjev, så Gud må verta æra i alt ved Jesus Kristus – han som æra og makta tilhøyrer i all æve. Amen. 

Vi skal merke oss at læresveinane ikkje forsto profetorda, verken dei Jesus her tala eller profetorda i det gamle testamentet. Derimot etter oppstoda og før Jesus fór opp i himmelen igjen, opna Jesus tankane deira (Luk. 24:44-53):

​

Dette er orda mine, som eg tala til dykk medan eg endå var hjå dykk, at det laut oppfyllast alt det som er skrive om meg i Moselova og profetane og salmane. Då opna han for tankane deira, så dei kunne skjøna Skriftene. Og han sa til dei: Så står det skrive, at Messias laut lida og stå opp att frå dei døde tredje dagen, og at omvending og forlating for syndene skal forkynnast i hans namn for alle folkeslag, frå Jerusalem og vidare ut. De er vitne om dette. Og sjå, eg sender over dykk det som Far min har lova. Men de skal halda dykk i byen til de vert kledde i kraft frå det høge. Han førde dei ut imot Betania, og han lyfte hendene sine og velsigna dei. Og det hende medan han velsigna dei, at han skildest frå dei og vart teken opp til himmelen. Og dei fall ned og tilbad han og vende attende til Jerusalem i stor glede. Og dei heldt seg alltid i templet og lova og prisa Gud.

​

På same vis er det med oss. Gud vil at vi skal lære alle ting. Likevel må vi erkjenne at det ikkje finns eit einaste menneske som kan lære oss alle ting. Vi treng difor å be om at Gud openberrer det for oss, ved Guds og Kristi Ande, Den Heilage Ande. De er også Paulus’ bøn i Ef 1:17: «Eg bed om at vår Herre Jesu Kristi Gud, herlegdomens Far, må gje dykk visdoms og openberrings Ande til kunnskap om seg, og gje dykkar hjarto opplyste augo, så de kan skjøna». I 1. Kor 2:15-16 står det: «Den åndelege derimot kan døma om alle ting, men om han sjølv kan ingen døma. For kven kjende Herrens hug, så han kunne læra han? Men vi har Kristi hug». I 1. Joh 2:27-28 står det slik:

​

Og den salvinga som de fekk av han, ho vert verande i dykk, og de treng ikkje til at nokon skal læra dykk. Men liksom hans salving lærer dykk om alle ting, så er det òg sanning og ikkje lygn. Vert verande i han, slik ho lærde dykk. Og no, born: Vert verande i han, så vi kan ha frimod når han vert openberra, og ikkje verta til skammar for han når han kjem.

​

Ordet salving kjem av greske chrisma, av chrio, som tyder å smørje eller å gni inn med olje. Johannes skriver her om Kristus, av greske ho christos, altså den salva eller den som er gnidd inn med olje i bestemt form. I det gamle testamentets tid vart kongen salva med olje av Guds profet og kalla mashiyach, Messias (hebr.), for det vart sagt at kongen i eit og alt skulle gjere som Gud ville, dreven av Guds og Kristi Ande, Den Heilage Ande. I Apgj. 11:26 står det at det var i Antiokia at læresveinane først vart kalla kristne, av greske christianous, av christos som tyder salva; og νός, ei ending som former substantiver og adjektiver. Det gir tydinga medsalva eller av den same salvinga. Som vi allereie har sett siktar salvinga til Guds og Kristi Ande, Den Heilage Ande. 

​

Når vi forstår at det er slik, så opplever vi det same som folket og læresveinane gjorde på Jesu tid, nemleg at også vi vert hindra i å lære Gud å kjenne. Til dei lærde i Jerusalem sa Jesus (Luk. 11:52): «Ve dykk lovkunnige! For de har teke kunnskapsnykelen. Sjølve har de ikkje gått inn, og dei som var i ferd med å gå inn, har de hindra». Difor vert vi oppmuntra i gjennom heile det nye testamentet til å lære meir, som her i Jak. 1:2-8:

​

Mine brør, hald det berre for ei glede når de kjem i mange slag prøvingar. For de veit at når trua vert prøvd, verkar det tolmod. Men tolmodet må føra til fullkomen gjerning, så de kan vera fullkomne og heile, og ikkje liggja etter i noko. Men om einkvan av dykk vantar visdom, då må han be til Gud – for Gud gjev til alle, villig og utan vondord – og så skal han få. Men han må be i tru, utan å tvila. For den som tvilar, liknar ei havbåre som vert driven av vinden og kasta ikring. Ikkje må eit slikt menneske venta å få noko av Herren, slik ein tvihuga mann, ustø på alle sine vegar.

​

Be difor med stort frimod om at Gud openberrer sitt ord for deg, og du skal få forstand på alt. I Matt.13:18-23, i likninga om såkornet, handlar det om at vi ikkje skal ta til takke med at vi ikkje forstår ordet. Vi skal heller ikkje vere lik dei som først tek imot ordet, men som seinare fell i frå, så snart det vert vanskeleg og ein vert forfylgde av slike som liknar på farisearane, dei skriftlærde, dei lovkyndige osv. Det vil seie alle som hindrar oss i å lære og kjenne Gud. Det er svært viktig at vi tek imot ordet og lar det få vekse og slå rot i oss. Heller ikkje skal vi vera delt eller splitta på grunn av den tida vi lever i og la oss forføre av trangen til å ha alt i overflod. I Matt. 13:23 står: «Men den som vart sådd i den gode jorda, er den som høyrer ordet og skjønar det. Han gjev grøde, og ein gjev hundre foll, ein seksti foll, ein tretti foll». 

 

Så sei oss, når skal dette henda?

Når vi så har dette grunnleggande på plass, så lat oss sjå nærare på kva læresveinane siktar til i det første spørsmålet av dei tre i Matt. 24:3: «Sei oss, når skal dette henda?» Vidare spurte dei: «Og kva skal vera teiknet på di kome og på enden på denne tidsalderen?» Det er vel og merke desse tre spørsmåla, som Jesus svarar på, som vert kalla Jesu endetidstale. 

 

Bakgrunnen for tala var at Jesus var komen til Jerusalem. Han hadde profetert som Guds profet for folket i heile Judea. I Luk. 7:16-17 står det slik: 

​

Alle vart tekne av otte, og dei lova Gud og sa: Ein stor profet er reist opp mellom oss, og Gud har gjesta sitt folk. Og dette ordet om han kom ut i heile Judea og landet der ikring.

​

Til slutt kom han til Jerusalem og då Jesus nærma seg byen sa han (Luk. 19:42-44):

​

Visste du berre, om så fyrst på denne dagen, kva som tener til fred for deg! Men no er det dult for augo dine. For dagar skal koma over deg, då fiendane dine kastar ein voll opp ikring deg, og dei kringset deg og trengjer deg frå alle kantar. Og dei skal slå deg til jorda, og borna dine med deg. Dei skal ikkje la det vera att stein på stein i deg, av di du ikkje kjende di gjestingstid.

​

Legg merke til at det i Luk. 7:16 vert framstilt som om folket opplevde Jesu nærvær somat «Gud har gjesta sitt folk», medan adelsfolket i Jerusalem ikkje kjende si «gjestingstid», i fylje Luk. 19:44. For det var i Jerusalem at folkets styresmakt heldt til. Så lenge Jesus hadde virka blant folket ute på landet var han ikkje så farleg. Dei hadde nok høyrt frå utsendingane sine, men det var ikkje før han kom heilt innpå dei at dei fekk sjå at folket verkeleg lytta til Jesus og trudde på hans ord. Når dei prøvde å irettesette Jesus, kom dei alltid dårlegare ut fordi han var visare enn dei. Dei hausta berre det dei sådde, som det står, fordi dei «har teke kunnskapsnykelen. Sjølve har de ikkje gått inn, og dei som var i ferd med å gå inn, har de hindra» (Luk. 11:52). Dei hadde Skriftene og kjente til det som sto i dei, men dei forsto ikkje det dei las og var ikkje interessert i at andre forsto det heller. I Rom. 11:7-8 skriver Paulus:

​

Kva så? Det som Israel søkjer etter, det har dei ikkje nådd. Men dei utvalde har nådd det. Dei andre har vorte forherda, som det står skrive: Gud har gjeve dei ei sløvskapsånd, augo som ikkje ser, øyro som ikkje høyrer, heilt til denne dag.

​

Til dei utvalde skriver han likevel slik i Rom. 11:25-27:

​

For eg vil ikkje, brør, at de skal vera uvitande om denne løyndomen – så de ikkje skal vera sjølvkloke: Forherding er komen over ein del av Israel, til fullnaden av heidningane er komen inn. Og såleis skal heile Israel verta frelst, som det står skrive: Frå Sion skal utfriaren koma. Han skal rydja gudløyse bort frå Jakob. Og dette skal vera mi pakt med dei, når eg tek bort syndene deira.

​

Ei viss tid er her nemnt når det står: «Forherding er komen over ein del av Israel, til fullnaden av heidningane er komen inn». Fullnaden er her ei omsetting av greske pleroma, som tyder til det blir fullt, altså av andre folkeslag (gr. ethnos). Greske eiselthe, av eis tyder til eller inni, i tydinga å nå fram til det som skal bli oppnådd; og gr. erchomai, å kome eller gå til. Som vi ser av Rom. 11:11 talar Paulus også om frelsa, av greske he soteria, av sos, å bevare noko heilt. Han skriv: «Men ved deira fall er frelsa komen til heidningane, for å vekkja Israel til ihuge». I 1. Tess. 5:23 blir frelsa, det at vi skal bevarast heile, satt i eit endetidsperspektiv: «Må så han sjølv, fredens Gud, helga dykk heilt igjennom, og gjev at dykkar ånd, sjel og lekam må haldast fullkomne, ulastande ved vår Herre Jesu Kristi kome!».

​

På same vis er det med Jesu endetidstale i Matt. 24:14: «Og dette evangeliet om riket skal forkynnast i heile verda til eit vitnemål for alle folkeslag, og så skal enden koma». Det kan ikkje bli meir tydleg når det står «i heile verda», frå greske en hole te oikoumene, som eigentleg tyder til alle som bur [på jorda], ut til all busetjing. Likeins uttrykket «for alle folkeslag», av greske pasin tois ethnesin, til alle etnisitetar, til menneske av alle skikker og vaner. Legg også merke til uttrykket «og så skal enden koma», av greske kai (og) tote (så, då, sidan, deretter) hexei (kome fram til) to telos (til enden, til det som er punktet eller målet som det vert sikta mot). Som gir tydinga: «og deretter komme fram til målet». Alt dette står det skrevet om, og det er dette som kan gjere oss «vis til frelse ved trua på Kristus Jesus», som det står i Paulus’ brev til Timoteus (2. Tim. 3:14-17):

 

Men bli du verande i det du har lært og er overtydd om. For du veit kven du har lært det av, og heilt frå barndomen kjenner du dei heilage skriftene, som kan gjera deg vis til frelse ved trua på Kristus Jesus. Heile Skrifta er innanda av Gud og nyttig til lærdom, til overtyding, til rettleiing, til oppseding i rettferd, så Guds menneske kan vera fullkome, dugande til all god gjerning.

Men alt det Jesus forkynte kulminerte i at ein stor del av Israel forkasta han. Ettersom Jesus ikkje opphøgde dei jødiske leiarane og gav dei ære - for dei var stolte av det dei var og det dei visste - så vart hatet mot han fullkome. Dei søkte berre etter eit høve til å drepa han. Difor ropte Jesus til slutt så alle skulle høyre det (Matt. 23:38-39): «Sjå, huset dykkar skal verta liggjande audt. For eg seier dykk: Heretter får de ikkje sjå meg før de seier: Velsigna vere han som kjem i Herrens namn!». I denne vesle setninga aner vi også noko av det Jesus skal svare på i si tale.

​

Etter at Jesus hadde sagt dette gjekk han ut av tempelet. Læresveinane ville halde han tilbake slik at dei kunne studere tempelbygningane (Matt. 24:1). Då sa Jesus til dei (Matt. 24:2): «Ser de ikkje alt dette? Sanneleg seier eg dykk: Her skal ikkje verta stein att på stein som ikkje skal brytast ned». I grunnteksta står det eigentleg: ou (negativ, ikkje) blepete (stirre, sjå på, vere oppteken av) panta (alle) tauta (desse ting), som meir ordrett tyder: Ver ikkje så opptekne av desse ting, altså fordi det snart skal gå til grunne.

​

I Matt. 24:3 står det at Jesus deretter gjekk ut til Oljeberget. Læresveinane vart aleine med han der og spurde difor: «Sei oss, når skal dette henda? Og kva skal vera teiknet på di kome og på enden på denne tidsalderen?». Vi skal sjå nærare på kva Jesus svarar, for han seier mange ting, men det han seier i fylje Luk. 21:20-24 gir oss ein god peikepinn på kva svaret på det første spørsmålet er:

​

Men når de ser Jerusalem kringsett av krigshærar, då skal de vita at øydelegginga av byen kjem snart. Då må dei som er i Judea, røma til fjells. Dei som er inne i byen må gå ut, og dei som er ute på landet, må ikkje gå inn i byen. For dette er tida for straffedomen, då alt det som står skrive, skal oppfyllast. Stakkars dei som er med barn og som gjev bryst i dei dagane! For det skal vera stor naud på jorda, og vreide over dette folket. Dei skal falla for sverdsegg og førast som fangar til alle folkeslag. Og Jerusalem skal liggja nedtrødd av heidningar til tidene åt heidningfolka er ute.

​

Det er tydleg at Jesus her siktar til øydelegginga av Jerusalem og tempelet i år 70 e.Kr. Det var ein forferdeleg dom som då kom over byen og folket som budde der. Vi skal merke oss at omsettinga av v. 22 er misvisande når det står: «For dette er tida for straffedomen, då alt det som står skrive, skal oppfyllast». Omsettinga er rett og slett for bastant. I Luk. 18:31-34 står det nokre vers som viser oss korleis vi heller må tenke:

​

Han tok dei tolv til side og sa til dei: Sjå, vi går opp til Jerusalem, og alt som profetane har skrive om Menneskesonen, skal verta oppfylt. For han skal gjevast i hendene på heidningane og verta spotta og skamfaren og spytta på. Dei skal hudfletta han og slå han i hel. Og på den tredje dagen skal han stå opp. Men dei skjøna ikkje noko av det, og dette ordet var løynt for dei, og dei skjøna ikkje kva han sa.

​

Det er klart at «alt» også her må modererast, fordi det skal hende så mykje meir med Menneskesonen i fylje profetane. Ei meir korrekt omsetting er: «alt det profetane har skrive om dette, skal verta oppfylt», som gir ei heilt anna forståing, men som passer betre inn i konteksten. I den greske grunnteksta er Luk. 21:22 skrevet slik:

​

hoti (for dette er) hemerai (dagane) ekdikesesos (frå kor dette skal bli tydleg eller synleg) hautai (desse) eisin (dei) tou (det) plerothenai (oppfylle) panta (alt) ta (det) gegrammena (nedskrevne, i overført tyding det beskrevne, skildra).

​

Ei meir moderat omsetting vil difor vere: «for dette er dei dagane frå kor tid dette skal bli synleg for dykk, då alt det som står skrevet om dette skal oppfyllast». Altså som svar på det dei spurde om: «Sei oss, når skal dette henda?». Dette forstår vi også av samanhengen, dette med at jødane skulle verta ført bort som fangar til alle folkeslag og at Jerusalem skulle ligge «nedtrødd» av andre folkeslag. Likeins med ordlyden i Luk. 21:20, der det står «kringsett av krigshærar». For det høyrer saman med uttrykket «nedtrødd» i v. 24.

​

I Luk. 21:23 står det slik i fylje NB88: «For det skal vera stor naud på jorda, og vreide over dette folket». I grunnteksta står det derimot slik:

​

en (i) ekeinais (dei) tais hemerais (dagane) estai (vil det bli) gar (difor) anagke (å vere under begrensning, å vere under press, svarer til u-b-tzug) megale (stor) epi (frå der dei er) tes ges (jorda/landet) kai (og) orge (sterk lengsel/begjær) en (i) to lao (folket) touto (dette).

​

Det gir tydinga: «I dei dagane vil det difor bli eit stort press på jorda der dei no er og det vil verte ein sterk lengsel (f.eks. etter å kome tilbake dit) i dette folket». I v. 24 får vi ei forklaring på kva det siktar til, når det står: «Dei skal falla for sverdsegg og førast som fangar til alle folkeslag. Og Jerusalem skal liggja nedtrødd av heidningar til tidene åt heidningfolka er ute». Og slik skal det altså vere for ei bestemt tid, og som vi ser det indikert i teksta, vil denne tida vare ei lang tid. 

​

Judea og Jerusalem skal i den tida vere noko ein peikar tilbake på. Det skal ikkje lenger vere slik at Gud berre openberrer seg gjennom dette folket og i dette landet, men Gud skal gjere seg læresveinar i alle land over heile verda, som det heiter i Matt. 28:18-20. Det skulle ikkje vere noko tvil om at vi lever i slutten av denne tida, for snart har alle nasjonar fått nåde til å lære og kjenne Gud. Som det står i Matt. 24:14 skal evangeliet «forkynnast i heile verda til eit vitnemål for alle folkeslag». Deretter skal enden kome, som dei to neste spørsmåla handlar om. Tidsaspektet i Matt. 24:11-14 gjelder frå tida til dei tolv og Jesu andre læresveinar og til den dag i dag og ennå ei tid, når det står:

​

Då skal dei gje dykk over til trengsle og slå dykk i hel. Og alle folkeslag skal hata dykk for mitt namn skuld. Då skal mange falla ifrå, og dei skal svika kvarandre og hata kvarandre. Mange falske profetar skal stå fram, og dei skal forføra mange. Og av di lovløysa tek overhand, skal kjærleiken kolna hjå dei fleste. Men den som held ut til enden, han skal verta frelst! Og dette evangeliet om riket skal forkynnast i heile verda til eit vitnemål for alle folkeslag, og så skal enden koma. 
 

Dette viser oss at apostlane og læresveinane allereie hadde fått kjennskap til at mange av læresveinane i den første tid ville falle i frå og halde seg til falske profetar og lærarar. For dei første kristne, og likeins for oss som er av dei siste kristne, så gjelder det å halde ut og ikkje la oss overbemanne av den falske (uekte) kristendomen som har teke overhand. For nok eingong kjem det eit stort lærdomsvær over jorda (sjå artikkelen om Syner og openberringer), liksom bølgjer over den tvilande, slik at han i ei stund held fast i ei sanning og i den neste i ei anna (Jak. 1:6). Det er sant at vi, for å fullføre vårt kall, stadig må gje rom for vekking om vi vil nå ut med evangeliet. Men det er stor skilnad på ei vekking som Gud står bak og det eit menneske har ført i stand. Det som Gud har starta, ved Jesus Kristus, er den ekte vekkinga. Den vart til på fyljande vis og den verkar framleis på same vis (1. Kor. 12:28-31):

​

Og Gud sette i kyrkjelyden fyrst nokre til apostlar, for det andre profetar, for det tredje lærarar, dernest kraftige gjerningar, så nådegåver til å lækja, til å hjelpa, til å styra, og ulike slag tunger. Er vel alle apostlar? Er vel alle profetar? Er vel alle lærarar? Gjer vel alle kraftige gjerningar? Har vel alle nådegåver til å lækja? Talar vel alle med tunger? Kan vel alle tyda dei? Men trå etter dei beste nådegåvene!

 

Så minner vi igjen om det som står i 1. Pet. 4:11:  

​

Om nokon talar, han tale som Guds ord. Om nokon tener, han tene ved den kraft Gud gjev, så Gud må verta æra i alt ved Jesus Kristus – han som æra og makta tilhøyrer i all æve. Amen.

 

For dette er eit verk av Herren. Om du ikkje vert kalla til å gjere noko for Herren, så vent til han kallar deg. Ha tru til Gud så lenge og lat deg lære. Søk Herren og be om at han gir deg av sine nådegåver. Be og fast (utan å ete, med tom mage) etter det Herren legger på ditt hjerte. La deg audmjuke, begrav det gamle mennesket. Det vil så mykje, men Gud har ikkje behag i det. Be etter Guds vilje. For etter kjøtet er vi syndarar som treng tilgjeving, mens det Anden driver oss til er det ingen fordøming for. 

Og kva skal vera teiknet på di kome og på enden på denne tidsalderen?

Vi kan merke oss at læresveinane plasserer Jesu attkome og denne tidsalderens ende saman ved eit og. Tidsalder er ei omsetting av greske aion, i tydinga ei vedvarande periode, ei tid som varer så lenge som den er bestemt. Det er denne tida vi har sett Jesus referere til i Luk 21:24: «til tidene åt heidningfolka er ute». I Matt. 24:36 står det om den dagen den tida er over: «Men den dagen og timen kjenner ingen, ikkje eingong englane i himmelen, men berre Far min».

​

Her skal vi merke oss det Peter skriv om endetida i 2. Pet. 3:3-13:

​

Fyrst og fremst skal de vita dette, at i dei siste dagar skal det koma spottarar med spott. Dei fer fram etter sine eigne lyster og seier: Kva har det vorte til med lovnaden om hans atterkome? For frå den tid då fedrane sovna inn, er og blir alt slik det har vore frå verda vart skapt. Men når dei seier dette, ser dei med vilje bort frå at det frå eldgammal tid var himlar og ei jord som vart til ved Guds ord, ut av vatn og gjennom vatn. Ved dette gjekk den dåverande verda under, då ho vart overfløymd av vatn. Men dei himlane og den jorda som no er, har det same Guds ord spart til elden. Dei vert haldne oppe til den dagen då dei ugudelege menneska skal dømast og gå fortapt. Men éin ting må de ikkje vera blinde for, mine kjære: For Herren er éin dag som tusen år, og tusen år som éin dag. Herren dryger ikkje med lovnaden, slik somme held det for dryging. Men han har tolmod med dykk, for han vil ikkje at nokon skal gå fortapt, men at alle skal koma til omvending. Men Herrens dag skal koma som ein tjuv, og då skal himlane forgå med stort brak, og himmellekamane skal koma i brann og gå i oppløysing, og jorda og alt som er bygt på henne, skal brenna opp. Då no alt dette går i oppløysing, kor viktig er det då ikkje at de ferdast heilagt og i gudsfrykt, medan de ventar på at Guds dag skal koma, og skundar han fram. Då skal himlane verta oppløyste i eld og himmellekamane bråna i brann. Men etter hans lovnad ventar vi nye himlar og ei ny jord, der rettferd bur.

​

Desse orda krever i seg sjølv eit studium, men som vi ser er versa i slekt med Matt. 24. Peter var også til stade og høyrte Jesu endetidstale. Vi forstår det nemleg slik at frå Adam til Noah var det ei verd som vart øydelagt ved vatn. Det var ein tidsalder som varte ei fastsett tid. Peter gjer her eit poeng ut av dette, nemleg at den nye verda (dei nye himlar og jord), som har fått stå frå Noahs tid og som skal stå like til Herrens atterkome, skal forgå ved eld på Herrens dag. Deretter kjem nye himlar og ei ny jord der rettferd bur. Den som tolkar alt i overført tyding, kan her spørre seg sjølv om også flaumen på Noahs tid skal forståast symbolsk, altså som noko som ikkje har hendt på ordentleg? Ei slik forståing gir heller ikkje noko meining.

​

Det Peter her lærer stemmer ikkje berre overeins med det Jesus lærte i si endetidstale, men også med det Johannes fekk sjå i openberringa si. Han fekk nemleg sjå Herrens dag, den store og forferdelege, då 1/3 av himmelens stjerner - sjølve lysa på himmelen, dei som lyser opp vår mørklagde jord - skal kastast ned på jorda og brenne opp det som er der. Dette er den store vreida som skal kome over jorda og som Paulus skriver om til Tessalonikarane, om Herrens atterkome og at vi skal «venta på Son hans frå himlane – han som Gud vekte opp frå dei døde, Jesus, han som frir oss frå vreiden som kjem» (1. Tess. 10). Men når dette er fullført skal det altså kome nye himlar og ei ny jord der rettferd bur. Satan, han som urettferda kjem i frå, skal då kastast i avgrunnen i 1000 år! 

​

I Matt. 24:8-9 profeterer Jesus om det som skulle skje etter berre ei kort tid, nemleg at det skulle stå fram falske profetar og messiasar. Det siktar kanskje særleg til dei som alt i lang tid hadde lokka jødane til væpna opprør mot romarane. Det var på grunn av slike menneske at Jerusalems undergang vart eit faktum i år 70 e.Kr. og likeins i år 135 e.Kr., ved Simon Bar-Kokhva. Fordi leiarane i byen hadde forkasta Kristus vart folket forført og sette difor sin lit til dette falske og gjorde etter det. Slik var det også i dei dagane profeten Jeremia talte slik til folket i Jerusalem (Jer 14:11-16):

​

Herren sa til meg: Du skal ikkje be om noko godt for dette folket! Når dei fastar, høyrer eg ikkje ropa deira. Når dei ofrar brennoffer og matoffer, har eg ikkje hugnad i dei. Men med sverd og med svolt og med pest vil eg gjera ende på dei. Då sa eg: Å, Herre Herre! Profetane seier då til dei: De skal ikkje sjå sverd, og hungersnaud skal ikkje råka dykk, men eg vil gje dykk varig fred på denne staden! Men Herren sa til meg: Det er lygn det profetane varslar i mitt namn. Eg har ikkje sendt dei og ikkje gjeve dei påbod og ikkje tala til dei. Syner som lyg og falske spådomar og tomme ord og svik or sitt eige hjarta profeterer dei for dykk. Difor seier Herren så om dei profetane som talar i hans namn utan at han har sendt dei, dei som seier at sverd og hungersnaud ikkje skal koma over dette landet: Med sverd og med svolt skal desse profetane rydjast ut. Og folket som dei profeterer for, skal liggja slengt ikring i gatene i Jerusalem på grunn av svolt og sverd, utan at det er nokon til å gravleggja dei, – dei sjølve, konene deira, sønene og døtrene deira. Eg vil renna deira eigen vondskap ut over dei.

​

Tidvis har dette folket vorte ramma av Guds domar. I dag er dei tilbake i sitt eige land og i full sving med å byggje det opp. Det er klart det er synd på dei som hadde busett seg der i landet all den tid jødane har vore hindra i å kome tilbake. Mange palestinarar har starta på nytt etter at dei vart fortrengt, men dei vert likevel ramma av at konflikta mellom Israel og nabolanda ikkje tek slutt. Sjølv har Israel ein indre strid, der sterke krefter talar for at folket og landet nok eingong skal heilage seg for Herren i høve Moselova. Det møter sterk motvilje i blant sine eigne borgarar. Men Gud sjølv skal sørge for at Hans ord går i oppfylling, fordi Han vil la det skje.

​

I Luk. 21:10-19 profeterer Jesus - og då skal vi merke oss at han er den same Herren som tala til Jeremias - og han trekkjer linjer som strekker seg langt framover i tid: 

​

Så sa han til dei: Folk skal reisa seg mot folk og rike mot rike. Det skal vera store jordskjelv, og svolt og pest mange stader. Fælslege ting skal henda, og det skal syna seg mektige teikn frå himmelen. Men før alt dette hender, skal dei leggja hand på dykk og forfylgja dykk. Dei skal gje dykk over til synagoger og fengsel, og dei skal føra dykk fram for kongar og landshovdingar for mitt namn skuld. Det skal gje dykk eit høve til å vitna. Legg dykk difor på hjarta at de ikkje føreåt syter for korleis de skal svara for dykk. For eg vil gje dykk munn og visdom som ingen av motstandarane dykkar kan stå seg imot eller seia imot. Men jamvel foreldre og brør og skyldfolk og vener skal svika dykk, og dei skal senda nokre av dykk i døden. Og alle skal hata dykk for mitt namn skuld. Men ikkje eit hår på hovudet skal de missa. Hald ut, så skal de berga sjelene dykkar.

​

Vers 10 skal vi merke oss, der det står: «Folk skal reisa seg mot folk og rike mot rike». For dette siktar til det profeten Daniel såg i syna sine om det tredje og det fjerde riket (Dan. 2 og 7). Han såg at det tredje riket, det greske, fylte heile jorda og at det som var eit samla rike sidan vart delt under det fjerde riket. Men han såg også at det til slutt vart samansett og sameina igjen. For han såg liksom Johannes at ti kongar skulle gi makta si til den eine, til Antikrist, som Kristus skal kome for å gjere ende på. På den tida Jesus sa dette hadde romarane makta over heile verda. Kvart folk dei møtte på, slo dei ned og la under seg. Desse folkeslaga tente deretter i romaranes hærar, der dei lærte seg korleis dei kunne sigre over romarane. I dei neste hundreåra e.Kr. kom det romerske riket inn i ei stor krise, når folkeslag etter folkeslag reiste seg mot kvarandre og danna sine eigne riker, og alt det som før hadde vore eit så vart delt. Pax Romana, den romerske fred, som Plinius den yngre uttrykker det [Pax Romana i Store norske leksikon på snl.no. Hentet 19. juli 2020 fra https://snl.no/Pax_Romana], var over.

 

Likeins med vers 11: «Det skal vera store jordskjelv, og svolt og pest mange stader. Fælslege ting skal henda, og det skal syna seg mektige teikn frå himmelen». Jesus profeterte altså om at den greskromerske idyll ville slå sprekker. Kaotiske tilstandar ville snart prege tida og det heile ville ende med den totale katastrofe, eit ragnarok, ein kamp mellom gudar og menneske. Som Ellen Marie Næss skriver om det kommande ragnarok, skal verda bli «oppslukt i et flammehav. Samtidig er også ragnarok starten på en ny verden, hvor alt liv tar til på nytt. Nye slekter oppstår fra noen få æser og to mennesker som overlever infernoet». [Næss, Ellen Marie: Ragnarok i Store norske leksikon på snl.no. Hentet 19. juli 2020 fra https://snl.no/Ragnarok]. Gud, som vi allereie har sett, byrjar sidan på nytt med dei tusen åra. Likeins med det som står vidare i v. 11: «Fælslege ting skal henda, og det skal syna seg mektige teikn frå himmelen». Det er meir utdjupa i Luk 21:25-28, der Jesus tala om når «tidene åt heidningfolka er ute» i v. 24:

​

Det skal syna seg teikn i sol og måne og stjerner. Og på jorda skal folka gripast av redsle og rådløyse når hav og brenningar brusar. Folk kjem i maktløyse av redsle og gru for det som skal koma over jorda. For himmelkreftene skal skakast. Då skal dei sjå Menneskesonen koma i skya med kraft og stor herlegdom. Men når dette tek til å henda, då rett dykk opp og lyft hovudet! For det lir mot utløysinga dykkar.

​

Det siste som her vert sagt siktar til alle som trur og som tek imot Herrens ord, og ikkje berre til dei første kristne. For utløysinga, av greske apolutrosis, av apo, av, i frå, bort, alltid i tydninga frå noko som er nært; og lutron, noko å løyse med, som i løysepenge, frikjøpinga, siktar til den dagen vi skal gå over frå det forgjengelege til det uforgjengelege livet. I Heb 9:12 står det slik: «Ikkje med blod av bukkar og kalvar, men med sitt eige blod gjekk han inn i heilagdomen éin gong for alle, og fann ei evig utløysing». Likeins i 1. Pet 1:18-19:

​

For de veit at det var ikkje med noko forgjengeleg, med sølv eller gull, de vart kjøpte fri frå den dårlege ferda som var ervd frå fedrane, men med Kristi dyre blod, som blodet av eit ulastande og lytelaust lam.

​

Dette håpet er evangeliets mål. Oppfyllinga har Gud satt til endetida. Sjå f.eks. 1. Kor. 15 og 1. Tess. 4: 15-18. Det er på den tida vi skal verta fødde på ny, vi skal verta nye skapningar. Alt det vi i den tid som no er reknar oss med til ved trua på Jesus Kristus, skal då oppfyllast. Men det er først då, i endetida, at vi skal verta forvandla i det same vi vert rykt opp til han i skyene. Vi skal verta fridd frå den store vreida som kjem over verda til dom (1. Tess. 1:10). For all denne vreida kjem ikkje for vår skuld, men for den vondes skuld og dei som er med han. Slik var det også då den gamle verda gjekk under. I 1. Mos. 6:11-13 står det slik:

 

Men jorda var forderva i Guds augo, ho vart full av vald. Og Gud såg på jorda, og sjå, ho var forderva, alt kjøt var forderva i si ferd på jorda. Då sa Gud til Noah: No vil eg gjera ende på alt kjøt, for dei har fylt jorda med vald. Sjå, eg vil øydeleggja både dei og jorda.

​

Det var Gud som bad Noah om å byggje ein ark og til Noah sa han (1. Mos. 7:1-7):

​

Så sa Herren til Noah: Gå inn i arka, du og heile huslyden din! For det er berre deg eg har funne rettferdig for meg i denne ætta. Av alle reine dyr skal du taka deg ut sju par, hann og ho, og av dyr som ikkje er reine, eitt par, hann og ho. Like eins av fuglane under himmelen sju par, hann og ho, så ættene deira kan haldast i live over heile jorda. Om sju dagar vil eg la det regna på jorda i førti dagar og førti netter, og eg vil rydja ut frå overflata på jorda alt liv eg har skapt. Og Noah gjorde i eitt og alt som Herren hadde gjeve påbod om det. Noah var seks hundre år gammal då storflaumen kom over jorda. Så gjekk Noah og sønene hans, kona hans og sonekonene hans med han inn i arka for å berga seg for storflaumen.

​

Alt det som står skrevet frå og med Matt. 24:30-51 til og med 25:1-46, handlar om at «dagen og timen kjenner ingen, ikkje eingong englane i himmelen, men berre Far min» (Matt. 24:36). «Vak difor! For de veit ikkje kva dag Herren dykkar kjem» (Matt 24:42). Uttrykket «vak» siktar til at vi ikkje må sovne på vakt. Vi må ikkje vere slike som folket i Noahs dagar, for om dei står det (Matt 24:37-39):

​

Og som det var i Noahs dagar, slik skal det vera når Menneskesonen kjem. For liksom dei åt og drakk i dagane før vassflaumen, tok til ekte og gav til ekte, heilt til den dagen då Noah gjekk inn i arka, og dei ikkje visste av det før vassflaumen kom og tok dei alle, slik skal det òg vera når Menneskesonen kjem.

​

Noah bygde ein gigantisk båt midt iblant dei. Det såg dei sikkert nok. Noah visste godt kva som skulle skje, men folket var likevel opptekne av sitt eige. Det tok tid å bygge, men ein dag var tida komen og før folket visste ordet av det så kom flaumen over dei. Teiknet var den første regndråpen. Berre Noah og alle som var med han i arka vart berga, frelst. Slik er det også med oss. Gud skal gjere noko liknande i den siste tid. I Jerusalem skal dei byggje eit tempel som skal verta heilaga til Gud. Frå den tid tempelet står oppreist skal den store trengsla byrja, Jakobs sju år med trengsle. Jakob er lik Israel! Heile verda skal sjå det, men ingen skal frykte det som kjem før det er over dei. Enkelt og greitt fordi dei ikkje trur.

​

Vi veit kva ordet seier om godt og vondt, om rett og urett. For det er til oss som trur det står skrevet slik (Matt 24:32-33): «Lær ei likning av fikentreet: Når sevja går i greinene og lauvet sprett, då veit de at sommaren er nær. Såleis skal de òg, når de ser alt dette, vita at han er nær og står for døra». Likninga er enkel å forstå. For dette legg vi merke til kvart vår. Etter ein lang vinter veit vi at sommaren nærmar seg drastisk når våren viser si prakt. Vers 34-35 er derimot vanskelegare å forstå: «Denne ætta skal slett ikkje forgå før alt dette hender. Himmel og jord skal forgå, men mine ord skal slett ikkje forgå». Når vi samanliknar med grunnteksta så ser vi nok eingong behov for å modere omsettinga. For det står eigentleg:

​

ou me (nei, ikkje på noko vis) paralthe (skal forgå, forsvinne) he genea (denne slekt, ætt, genetisk herkomst, Abrahams ætt) haute (dette) heos (inntil) an (som skal skje) panta (alle) tauta (desse ting) genetai (skal byrja å skje). Ho ouranos (himmel) kai (og) he ge (jord) pareleusontai (skal forgå, forsvinne) hoi de (men) logoi mou (mine ord) ou me (skal ikkje på noko vis) parelthosin (forgå, forsvinne).

 

Det gir tydinga: «Denne ætta skal ikkje på noko vis forgå, før dette som skal skje, alle desse tinga, skal byrja å skje. Himmel og jord skal forgå, men ikkje på nokon måte skal desse orda mine forgå».

​

Uttrykket forgå kan også omsettast i tydinga at Jesu endetidstale, Jesu ord, ikkje skal passere utan at dette skjer. Uttrykket slekt, ætt eller generasjon siktar til dei som levde på Jesu tid. For Jesu endetidstale inkluderer, som vi ser, både dei første og likeins dei siste kristne. Vi skal alle verta prøvd om vi trur eller ikkje. Vi skal ikkje vere snare til å døme dei som levde når Jesus tala desse orda og som ikkje trudde. For den gongen hadde det ennå ikkje skjedd. Vi må ikkje gjere oss skuldige i same synda som dei gjorde. For i Matt 12:23-24 står det slik:

​

Heile folkemengda vart slått av undring og sa: Han skulle no vel ikkje vera Davidssonen? Men då farisearane høyrde det, sa dei: Det er berre ved Be'elsebul, hovdingen over dei vonde åndene, han driv dei vonde åndene ut.

​

Då tala Jesus strengt til dei og sa (Matt. 12:31-32):

​

All synd og spott skal menneska få tilgjeving for, men spott mot Anden skal ikkje verta tilgjeven. Den som talar eit ord imot Menneskesonen, skal få tilgjeving. Men den som talar imot Den Heilage Ande, skal ikkje få tilgjeving, korkje i denne tidsalderen eller i den som kjem.

 

Uttrykket slekt, ætt, generasjon er også brukt her i Matt. 12:36-42:

​

Men det seier eg dykk: Kvart gagnlaust ord som menneska talar, skal dei gjera rekneskap for på domens dag. For etter orda dine skal du verta kjend rettferdig, og etter orda dine skal du verta fordømd. Nokre av dei skriftlærde og farisearane svara han då og sa: Meister, vi vil gjerne sjå eit teikn av deg. Men han svara og sa til dei: Ei vond og utru ætt krev teikn. Men noko anna teikn enn teiknet til profeten Jonas skal dei ikkje få. For liksom Jonas var tre dagar og tre netter i buken på storfisken, såleis skal Menneskesonen vera tre dagar og tre netter i hjarta av jorda. Menn frå Ninive skal stå fram i domen saman med denne ætta og fordøma henne. For dei vende om då Jonas forkynte for dei – og sjå, her er meir enn Jonas! Dronninga frå landet i sør skal stå fram i domen saman med denne ætta og fordøma henne. For ho kom frå dei ytste endane av jorda for å høyra Salomos visdom – og sjå, her er meir enn Salomo!

​